Thế giới tự nhiên có đủ các loại âm thanh, có âm cao âm thấp, chúng có thể tạo thành âm thanh thánh thót dễ nghe, mà cũng có thể tạo thành những tiếng ồn đỉnh tai nhức óc. Có thứ có thể dùng làm tín hiệu như tiếng còi ô tô, tiếng còi tàu hỏa và tàu thuyền…
Những công nhân đường sắt có kinh nghiệm căn cứ vào tiếng còi tàu là có thể phân biệt được tàu chạy đến hay chạy đi, chạy nhanh hay chạy chậm. Khi tàu hỏa đang chạy, tiếng còi so với lúc tàu dừng nghe chói tai hơn một chút, có nghĩa là âm điệu cao hơn một chút, còn khi tàu đã chạy qua tiếng còi trở nên trầm so với lúc dừng, có nghĩa là âm điệu thấp hơn một chút.
Đó là vì duyên cớ gì? Sự hình thành âm thanh trước hết là do sự rung động của vật phát âm, sau đó trong không khí ở xung quanh nó hình thành lúc loãng lúc đặc, loại sóng âm đó truyền đến tai người với tốc độ nhất định, làm cho màng nhĩ cùng rung động do đó ta nghe được âm thanh.
Số lần rung động của màng nhĩ trong một giây nhiều người nghe cảm thấy âm điệu cao, số lần rung động của màng nhĩ trong một giây ít, người nghe cảm thấy âm điệu thấp. Do đó, khi vật phát âm phát ra âm điệu thế nào thì chúng ta sẽ nghe thấy âm điệu như thế. Vì sao còi tàu hỏa phát ra âm điệu không đổi mà khi chúng ta nghe thấy lại có lúc cao lúc thấp?
Mấu chốt của vấn đề là ở chỗ tàu hỏa đang chuyển động như thế nào. Sự “loãng”, “đặc” của sóng âm trong không khí chặt hơn, khoảng cách của “loãng”, “đặc” càng gần nên sự rung động của màng nhĩ càng nhanh, âm điệu nghe được sẽ cao. Khi tàu hỏa chạy xa chúng ta, nó kéo dẫn sự “loãng”, “đặc “ của sóng âm trong không khí, rung động của màng nhĩ chậm lại, âm điệu nghe thấy trở nên thấp. Tốc độ của tàu hỏa càng lớn, sự thay đổi của âm điệu cũng càng lớn. Những công nhân đường sắt ngày ngày làm quen với vận tải đường sắt và tàu hỏa có kinh nghiệm thực tiễn dồi dào về mặt này, họ có thể từ sự thay đổi của tiếng còi tàu mà có thể đoán được tàu chạy nhanh hay chậm và phương hướng chạy của nó.
Trong khoa học chúng ta gọi là loại âm điệu nghe được và hiện tượng âm điệu không giống nhau của vật phát ra âm là “hiệu ứng Đốp Le”.
Căn cứ vào “hiệu ứng Đôple” còn có thế kể ra nhiều hiện tượng thú vị: nếu tốc độ tàu hỏa chạy nhanh hơn tốc độ truyền của sóng âm thì khi một người trên tàu hỏa đếm 1,2,3 chúng ta sẽ nghe được 3 2 1. Đó là vì so với 1 thì 2 truyền đến tại người nghe trước và so với 2 thì 3 lại truyền đến tại người nghe trước.